рд╕्рд╡рдЪ्рдЫ рд╕рд░्рд╡ेрдХ्рд╖рдг 2025-26 рдХा 'рдоाрд╕्рдЯрд░ рдк्рд▓ाрди'—рдЕрдм рдкाрди рдХी рдкीрдХ рдФрд░ рджीрд╡ाрд░ рдХे 'рджाрдЧ' рддрдп рдХрд░ेंрдЧे рд╢рд╣рд░ рдХी рдЗрдЬ्рдЬрдд, рдоौрдХे рдкрд░ рдЬाрдХрд░ рдЯीрдо рдХाрдЯेрдЧी рдиंрдмрд░
рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी, рджिрдиांрдХ: 30 рджिрд╕ंрдмрд░ 2025 — рдХ्рдпा рдЖрдкрдХा рд╢рд╣рд░ рджेрд╢ рдХा рд╕рдмрд╕े рд╕ाрдл рд╢рд╣рд░ рдмрдирдиे рдХा рд╕рдкрдиा рджेрдЦ рд░рд╣ा рд╣ै? рдЕрдЧрд░ рд╣ां, рддो рдЕрдм рдирдЧрд░ рдиिрдЧрдоों рдХो рдХाрдЧрдЬी рдШोрдб़े рджौрдб़ाрдиे рдХे рдмрдЬाрдп рджीрд╡ाрд░ों рдХे рдзрдм्рдмों рдФрд░ рд╕рдб़рдХों рдХे рдХोрдиों рдкрд░ рдз्рдпाрди рджेрдиा рд╣ोрдЧा। рдХेंрдж्рд░ीрдп рд╢рд╣рд░ी рдЖрд╡ाрд╕рди рдоंрдд्рд░ाрд▓рдп (MoHUA) рдиे рд╕्рд╡рдЪ्рдЫ рд╕рд░्рд╡ेрдХ्рд╖рдг 2025-26 рдХे рд▓िрдП рдЬो рдирдпा 'рдЯूрд▓рдХिрдЯ' рдЬाрд░ी рдХिрдпा рд╣ै, рдЙрд╕рдиे рд╕рдлाрдИ рдХे рдоाрдирдХों рдХो рдкूрд░ी рддрд░рд╣ рдмрджрд▓ рджिрдпा рд╣ै।
рдЗрд╕ рдмाрд░ рдХा рд╕рд░्рд╡ेрдХ्рд╖рдг рдХेрд╡рд▓ рдХрдЪрд░ा рдЙрдаाрдиे рддрдХ рд╕ीрдоिрдд рдирд╣ीं рд╣ोрдЧा, рдмрд▓्рдХि рдпрд╣ рдиाрдЧрд░िрдХों рдХी 'рд╕िрд╡िрдХ рд╕ेंрд╕' (Civic Sense) рдХी рднी рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рд▓ेрдЧा। рдирдП рдиिрдпрдоों рдХे рдоुрддाрдмिрдХ, рджीрд╡ाрд░ों рдкрд░ рдкाрди-рдЧुрдЯрдЦा рдХी рдкीрдХ (рд░ेрдб рд╕्рдкॉрдЯ) рдФрд░ рдЦुрд▓े рдоें рдкेрд╢ाрдм (рдпेрд▓ो рд╕्рдкॉрдЯ) рдЕрдм рд╕ीрдзे рддौрд░ рдкрд░ рдЖрдкрдХे рд╢рд╣рд░ рдХी рд░ैंрдХिंрдЧ рдХो рдиीрдЪे рдЧिрд░ा рд╕рдХрддे рд╣ैं। рдХुрд▓ рдЕंрдХ рдмрдв़ाрдХрд░ 12,500 рдХрд░ рджिрдП рдЧрдП рд╣ैं, рдЬिрдирдоें рд╕े рдмрдб़ा рд╣िрд╕्рд╕ा 'рджृрд╢्рдпрдоाрди рд╕्рд╡рдЪ्рдЫрддा' (Visible Cleanliness) рдкрд░ рдиिрд░्рднрд░ рдХрд░ेрдЧा।
'рд░ेрдб' рдФрд░ 'рдпेрд▓ो' рд╕्рдкॉрдЯ рдХा рдЧрдгिрдд: рдЧंрджрдЧी рджिрдЦी рддो рдЧрдП рдиंрдмрд░
рдЗрд╕ рдмाрд░ рдХे рд╕рд░्рд╡ेрдХ्рд╖рдг рдХा рд╕рдмрд╕े рдЪрд░्рдЪिрдд рдкрд╣рд▓ू 'рд╕्рдкॉрдЯ рдоाрд░्рдХिंрдЧ' рд╣ै। рдкрд╣рд▓े рдЬрд╣ां рдЧंрджрдЧी рдХी рд╢िрдХाрдпрдд рдХрд░рдиे рдкрд░ рдХाрд░्рд░рд╡ाрдИ рд╣ोрддी рдеी, рдЕрдм рдЯीрдо рдЦुрдж рдвूंрдв-рдвूंрдв рдХрд░ рдиंрдмрд░ рдХाрдЯेрдЧी।
- рд░ेрдб рд╕्рдкॉрдЯ (Red Spot): рджीрд╡ाрд░ों, рдбिрд╡ाрдЗрдбрд░ рдпा рд╕ाрд░्рд╡рдЬрдиिрдХ рд╕्рдерд▓ों рдкрд░ рдкाрди, рдЧुрдЯрдЦा рдпा рддंрдмाрдХू рдЦाрдХрд░ рдеूрдХрдиे рд╕े рдмрдиे рд▓ाрд▓ рджाрдЧ।
- рдпेрд▓ो рд╕्рдкॉрдЯ (Yellow Spot): рдЦुрд▓े рдоें рдкेрд╢ाрдм рдХрд░рдиे рд╕े рдЧंрджрдЧी рд╡ाрд▓े рд╕्рдеाрди।
рдЬुрд░्рдоाрдиा рддрдп: рдЗрди рджोрдиों рдХे рд▓िрдП рдЕрд▓рдЧ-рдЕрд▓рдЧ 75 рдЕंрдХ рддрдп рдХिрдП рдЧрдП рд╣ैं। рдпाрдиी рдЕрдЧрд░ рдЯीрдо рдХो рдиिрд░ीрдХ्рд╖рдг рдХे рджौрд░ाрди рд╢рд╣рд░ рдоें рдХрд╣ीं рднी рдпे рджाрдЧ рджिрдЦрддे рд╣ैं, рддो рд╕ीрдзे 150 рдЕंрдХों рддрдХ рдХी рдХрдЯौрддी рд╣ो рд╕рдХрддी рд╣ै। рдпрд╣ рдХрдЯौрддी рдХांрдЯे рдХी рдЯрдХ्рдХрд░ рд╡ाрд▓ी рд░ैंрдХिंрдЧ рдоें рдХिрд╕ी рднी рд╢рд╣рд░ рдХो рдЯॉрдк-10 рд╕े рдмाрд╣рд░ рдлेंрдХрдиे рдХे рд▓िрдП рдХाрдлी рд╣ै।
рдЯीрдо рдХा 'рд╕рд░рдк्рд░ाрдЗрдЬ рд╡िрдЬिрдЯ': рдмिрдиा рд╕ूрдЪрдиा рдХे рд╣ोрдЧा рдоूрд▓्рдпांрдХрди
рд╕्рд╡рдЪ्рдЫ рд╕рд░्рд╡ेрдХ्рд╖рдг 2025-26 рдоें рдирдЧрд░ рдиिрдЧрдоों рдХो рд╕ंрднрд▓рдиे рдХा рдоौрдХा рдирд╣ीं рдоिрд▓ेрдЧा। рд╢ाрд╕рди рдХा рдоाрдирдиा рд╣ै рдХि рд╢िрдХाрдпрдд-рдЖрдзाрд░िрдд рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдоें рдХрдИ рдмाрд░ рдЬрдоीрдиी рд╣рдХीрдХрдд рдЫिрдк рдЬाрддी рдеी।
- рдЕрдЪाрдирдХ рдиिрд░ीрдХ्рд╖рдг: рдоूрд▓्рдпांрдХрди рдЯीрдоें рдмिрдиा рдХिрд╕ी рдкूрд░्рд╡ рд╕ूрдЪрдиा рдХे рд╢рд╣рд░ों рдоें рдкрд╣ुंрдЪेंрдЧी।
- рджाрдпрд░ा: рд╡े рдХेрд╡рд▓ рдкॉрд╢ рдЗрд▓ाрдХों рдоें рдирд╣ीं, рдмрд▓्рдХि рдЖрд╡ाрд╕ीрдп рдХॉрд▓ोрдиिрдпों, рд╡्рдпाрд╡рд╕ाрдпिрдХ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों, рд╕ाрд░्рд╡рдЬрдиिрдХ рд╕्рдеाрдиों, рдкрд░िрд╡рд╣рди рдХेंрдж्рд░ों (рдмрд╕ рд╕्рдЯैंрдб/рд░ेрд▓рд╡े рд╕्рдЯेрд╢рди), рдкрд░्рдпрдЯрди рд╕्рдерд▓ों рдФрд░ рдкाрд░्рдХों рдХा рджौрд░ा рдХрд░ेंрдЧी।
- рд╕рдмूрдд: рдЯीрдо рдоौрдХे рдХी рдлोрдЯो рдФрд░ рд╡ीрдбिрдпो рд▓ेрдХрд░ 'рдЬिрдпो-рдЯैрдЧिंрдЧ' рдХे рд╕ाрде рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХ рд╕्рдеिрддि рджрд░्рдЬ рдХрд░ेрдЧी। рдЙрди्рд╣ें рд░िрдкोрд░्рдЯ рдоें рдпрд╣ рд▓िрдЦрдиा рд╣ोрдЧा рдХि рджीрд╡ाрд░ें рдФрд░ рд╕ाрд░्рд╡рдЬрдиिрдХ рд╕्рдерд▓ рд▓ाрд▓-рдкीрд▓े рдзрдм्рдмों рд╕े рдкूрд░ी рддрд░рд╣ рдоुрдХ्рдд рд╣ैं рдпा рдирд╣ीं।
рдХाрдЧрдЬों рд╕े рдирд╣ीं, 'рдЖंрдЦों рджेрдЦी' рд╕े рдоिрд▓ेрдЧी рд░ैंрдХ
рд╕рд░्рд╡ेрдХ्рд╖рдг рдХा рд╕ंрджेрд╢ рд╕्рдкрд╖्рдЯ рд╣ै—рд╕рдлाрдИ рдЕрдм рдлाрдЗрд▓ों рдФрд░ рдкाрд╡рд░рдкॉрдЗंрдЯ рдк्рд░ेрдЬेंрдЯेрд╢рди рдоें рдирд╣ीं, рдмрд▓्рдХि рд╕рдб़рдХ рдкрд░ рджिрдЦрдиी рдЪाрд╣िрдП। рдЗрд╕ рдмाрд░ 10,500 рдЕंрдХ рд╕ीрдзे рддौрд░ рдкрд░ 'рд╕्рдерд▓ рдЖрдзाрд░िрдд рдоूрд▓्рдпांрдХрди' (Site Based Assessment) рд╕े рдЬुрдб़े рд╣ैं।
рдЕंрдХों рдХा рдмंрдЯрд╡ाрд░ा (Breakdown): рд╕рд░рдХाрд░ рдиे рд╡िрднिрди्рди рдХाрд░्рдпों рдХे рд▓िрдП рдЕंрдХों рдХा рдиिрд░्рдзाрд░рдг рдХрд░ рджिрдпा рд╣ै:
- рд╡िрдЬिрдмрд▓ рдХ्рд▓ीрдирд▓ीрдиेрд╕ (рджृрд╢्рдпрдоाрди рд╕्рд╡рдЪ्рдЫрддा): 1500 рдЕंрдХ
- рд╕ॉрд▓िрдб рд╡ेрд╕्рдЯ рдоैрдиेрдЬрдоेंрдЯ: 1500 рдЕंрдХ
- рд╕्рд╡рдЪ्рдЫрддा рдХी рд╡рдХाрд▓рдд (Advocacy): 1500 рдЕंрдХ
- рд╕िрдЯीрдЬрди рдлीрдбрдмैрдХ: 1000 рдЕंрдХ
- рдХрдЪрд░ा рдкृрдердХ्рдХрд░рдг рдФрд░ рдкрд░िрд╡рд╣рди: 1000 рдЕंрдХ
- рд╕ेрдиिрдЯेрд╢рди рддрдХ рдкрд╣ुंрдЪ: 1000 рдЕंрдХ
- рдЗрдХो-рд╕िрд╕्рдЯрдо рдФрд░ рд╕ंрд╕्рдеाрдЧрдд рдвांрдЪा: 1000 рдЕंрдХ
- рдк्рд░рдпुрдХ्рдд рдЬрд▓ рдк्рд░рдмंрдзрди (Used Water): 1000 рдЕंрдХ
- рд╕рдлाрдИ рдХрд░्рдоिрдпों рдХा рдХрд▓्рдпाрдг: 500 рдЕंрдХ
- рдоैрдХेрдиाрдЗрдЬेрд╢рди: 500 рдЕंрдХ
рдЬрдирднाрдЧीрджाрд░ी 2.0: рд╕ाрд▓ рднрд░ рд░िрдкोрд░्рдЯрд░ рдмрдиेंрдЧे рдиाрдЧрд░िрдХ
рдиाрдЧрд░िрдХों рдХी рднूрдоिрдХा рдоें рднी рдХ्рд░ांрддिрдХाрд░ी рдмрджрд▓ाрд╡ рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдЕрдм рдЖрдкрдХो рд╕ाрд▓ рдХे рдЕंрдд рдоें рдлीрдбрдмैрдХ рджेрдиे рдХा рдЗंрддрдЬाрд░ рдирд╣ीं рдХрд░рдиा рд╣ोрдЧा।
- 24x7 рдиिрдЧрд░ाрдиी: рдЬрдирднाрдЧीрджाрд░ी рдЕрдм рд╕ाрд▓ рднрд░ рдЪрд▓рдиे рд╡ाрд▓ी рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рд╣ोрдЧी। рдиाрдЧрд░िрдХ 'рд╕्рд╡рдЪ्рдЫрддा рдРрдк', 'рдоाрдИрдЧрд╡' (MyGov), 'рд╡ोрдЯ рдлॉрд░ рдоाрдп рд╕िрдЯी' рдкोрд░्рдЯрд▓ рдФрд░ рдХ्рдпूрдЖрд░ рдХोрдб рдХे рдЬрд░िрдП рдХрднी рднी рдЕрдкрдиी рд░ाрдп рджे рд╕рдХेंрдЧे।
- рд╕рдд्рдпाрдкрди: рд╕рдмрд╕े рдЕрд╣рдо рдмाрдд рдпрд╣ рд╣ै рдХि рдЗрд╕ рдмाрд░ рдирдЧрд░ рдиिрдЧрдо рдЬो рджाрд╡े рдХрд░ेрдЧा, рдЙрдирдХी рдкुрд╖्рдЯि (Validation) рднी рдиाрдЧрд░िрдХ рд╣ी рдХрд░ेंрдЧे। рдЕрдЧрд░ рдиिрдЧрдо рдХрд╣рддा рд╣ै рдХि рдХрдЪрд░ा рд░ोрдЬ рдЙрда рд░рд╣ा рд╣ै рдФрд░ рдиाрдЧрд░िрдХ рдРрдк рдкрд░ 'рдиा' рдХрд╣рддे рд╣ैं, рддो рдиिрдЧрдо рдХे рджाрд╡े рдЦाрд░िрдЬ рд╣ो рдЬाрдПंрдЧे।
рд╣рдоाрд░ी рд░ाрдп
рд╕्рд╡рдЪ्рдЫ рд╕рд░्рд╡ेрдХ्рд╖рдг 2025-26 рдХा рдЯूрд▓рдХिрдЯ рдПрдХ рд╕्рд╡ाрдЧрдд рдпोрдЧ्рдп рдХрджрдо рд╣ै рдЬो 'рд╕्рд╡рдЪ्рдЫ рднाрд░рдд' рдоिрд╢рди рдХो рдЕрдЧрд▓े рд╕्рддрд░ рдкрд░ рд▓े рдЬाрддा рд╣ै। рдЕрдм рддрдХ рдХी рд▓рдб़ाрдИ рдХрдЪрд░े рдХे рдвेрд░ рд╣рдЯाрдиे рдХी рдеी, рдЕрдм рд▓рдб़ाрдИ 'рдЖрджрддों' рдХो рдмрджрд▓рдиे рдХी рд╣ै। рдкाрди рдХी рдкीрдХ рдФрд░ рдЦुрд▓े рдоें рдкेрд╢ाрдм рд╣рдоाрд░ी рд╕िрд╡िрдХ рд╕ेंрд╕ рдкрд░ рдмрджрдиुрдоा рджाрдЧ рд╣ैं।
The Trending People рдХा рдоाрдирдиा рд╣ै рдХि рд░ेрдб рдФрд░ рдпेрд▓ो рд╕्рдкॉрдЯ рдкрд░ рдиंрдмрд░ рдХाрдЯрдиे рдХा рдбрд░ рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рдХो рд╕рдЦ्рдд рдХाрд░्рд░рд╡ाрдИ рдХрд░рдиे рдкрд░ рдордЬрдмूрд░ рдХрд░ेрдЧा। рд▓ेрдХिрди рдпрд╣ рд▓рдб़ाрдИ рдЕрдХेрд▓े рдирдЧрд░ рдиिрдЧрдо рдирд╣ीं рдЬीрдд рд╕рдХрддा। рдЬрдм рддрдХ рдиाрдЧрд░िрдХ рдпрд╣ рдирд╣ीं рд╕рдордЭेंрдЧे рдХि рд╕рдб़рдХ рдЙрдирдХा 'рдбрд╕्рдЯрдмिрди' рдпा 'рд╡ॉрд╢рд░ूрдо' рдирд╣ीं рд╣ै, рддрдм рддрдХ 12,500 рдоें рд╕े рдкूрд░े рдЕंрдХ рд▓ाрдиा рдиाрдоुрдордХिрди рд╣ोрдЧा। рдпрд╣ рд╕рд░्рд╡ेрдХ्рд╖рдг рд╢рд╣рд░ों рдХे рдмीрдЪ рдк्рд░рддिрд╕्рдкрд░्рдзा рдирд╣ीं, рдмрд▓्рдХि рд╣рдоाрд░े рд╕ंрд╕्рдХाрд░ों рдХा рд░िрдкोрд░्рдЯ рдХाрд░्рдб рдмрдирдиे рдЬा рд░рд╣ा рд╣ै।
