рд╕ोрд╢рд▓ рдоीрдбिрдпा рдкрд░ 'рдЧंрджрдЧी' рдлैрд▓ाрдиे рд╡ाрд▓ों рдХी рдЦैрд░ рдирд╣ीं—рд╕рд░рдХाрд░ рдиे рдЪрд▓ाрдпा рдбंрдбा, рдХंрдкрдиिрдпों рдХो рдЕрд▓्рдЯीрдоेрдЯрдо: "рдЕрд╢्рд▓ीрд▓ рдХंрдЯेंрдЯ рд╣рдЯाрдУ рдпा рдоुрдХрджрдоे рдХे рд▓िрдП рддैрдпाрд░ рд░рд╣ो"
рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी, рджिрдиांрдХ: 31 рджिрд╕ंрдмрд░ 2025 — рдбिрдЬिрдЯрд▓ рджुрдиिрдпा рдоें рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рддि рдХी рдЖрдЬाрджी рдХी рдЖрдб़ рдоें рдкрд░ोрд╕े рдЬा рд░рд╣े рдЕрд╢्рд▓ीрд▓, рдЖрдкрдд्рддिрдЬрдирдХ рдФрд░ рдЧैрд░рдХाрдиूрдиी рдХंрдЯेंрдЯ (Obscene Content) рдкрд░ рд▓рдЧाрдо рдХрд╕рдиे рдХे рд▓िрдП рдХेंрдж्рд░ рд╕рд░рдХाрд░ рдиे рдЕрдм 'рдЬीрд░ो рдЯॉрд▓рд░ेंрд╕' (Zero Tolerance) рдХी рдиीрддि рдЕрдкрдиा рд▓ी рд╣ै। рдЗрд▓ेрдХ्рдЯ्рд░ॉрдиिрдХ्рд╕ рдФрд░ рд╕ूрдЪрдиा рдк्рд░ौрдж्рдпोрдЧिрдХी рдоंрдд्рд░ाрд▓рдп (MeitY) рдиे рд╕ोрд╢рд▓ рдоीрдбिрдпा рджिрдЧ्рдЧрдЬों рдФрд░ рдСрдирд▓ाрдЗрди рдЗंрдЯрд░рдоीрдбिрдпрд░ीрдЬ рдХो рдПрдХ рдмेрд╣рдж рд╕рдЦ्рдд рдФрд░ рд╕्рдкрд╖्рдЯ рд╕ंрджेрд╢ рджिрдпा рд╣ै। рд╕рд░рдХाрд░ рдиे рджो рдЯूрдХ рд╢рдм्рджों рдоें рдЪेрддाрд╡рдиी рджी рд╣ै рдХि рд╡े рдЕрдкрдиे рдк्рд▓ेрдЯрдлॉрд░्рдо рд╕े рдЧंрджрдЧी рд╕ाрдл рдХрд░ें, рдЕрди्рдпрдеा рдЙрди्рд╣ें рдЧंрднीрд░ рдХाрдиूрдиी рдкрд░िрдгाрдоों рдФрд░ рдоुрдХрджрдоों рдХा рд╕ाрдордиा рдХрд░рдиा рдкрдб़ेрдЧा।
29 рджिрд╕ंрдмрд░ 2025 рдХो рдЬाрд░ी рд╣ुрдИ рдЗрд╕ рдирдИ рдФрд░ рдХрдб़ी рдПрдбрд╡ाрдЗрдЬрд░ी рдиे рдлेрд╕рдмुрдХ, рдЗंрд╕्рдЯाрдЧ्рд░ाрдо, рдПрдХ्рд╕ (рдЯ्рд╡िрдЯрд░) рдФрд░ рдЯेрд▓ीрдЧ्рд░ाрдо рдЬैрд╕े рдк्рд▓ेрдЯрдлॉрд░्рдо्рд╕ рдХे рдоुрдЦ्рдпाрд▓рдпों рдоें рд╣рдб़рдХंрдк рдордЪा рджिрдпा рд╣ै। рд╕рд░рдХाрд░ рдХा рдпрд╣ рдХрджрдо рдбिрдЬिрдЯрд▓ рд╕्рдкेрд╕ рдХो рд╕ुрд░рдХ्рд╖िрдд рдФрд░ рдЬрд╡ाрдмрджेрд╣ рдмрдиाрдиे рдХी рджिрд╢ा рдоें рдЕрдм рддрдХ рдХा рд╕рдмрд╕े рдЖрдХ्рд░ाрдордХ рдк्рд░рдпाрд╕ рдоाрдиा рдЬा рд░рд╣ा рд╣ै।
29 рджिрд╕ंрдмрд░ рдХी рдПрдбрд╡ाрдЗрдЬрд░ी: рдХ्рдпा рд╣ै рд╕рд░рдХाрд░ рдХा рдлрд░рдоाрди?
рдЗрд▓ेрдХ्рдЯ्рд░ॉрдиिрдХ्рд╕ рдФрд░ рдЖрдИрдЯी рдоंрдд्рд░ाрд▓рдп рдиे рдЕрдкрдиी рдирд╡ीрдирддрдо рдПрдбрд╡ाрдЗрдЬрд░ी рдоें рд╕ोрд╢рд▓ рдоीрдбिрдпा рдк्рд▓ेрдЯрдлॉрд░्рдо्рд╕ рдХो рдиिрд░्рджेрд╢ рджिрдпा рд╣ै рдХि рд╡े рддрдд्рдХाрд▓ рдк्рд░рднाрд╡ рд╕े рдЕрдкрдиे рдиिрдпрдоों рдФрд░ рддрдХрдиीрдХी рд╕िрд╕्рдЯрдо рдХी рд╕рдоीрдХ्рд╖ा рдХрд░ें।
- рд╕рдлाрдИ рдЕрднिрдпाрди: рдПрдбрд╡ाрдЗрдЬрд░ी рдоें рд╕ाрдл рдХрд╣ा рдЧрдпा рд╣ै рдХि рдк्рд▓ेрдЯрдлॉрд░्рдо рдкрд░ рдоौрдЬूрдж рдХिрд╕ी рднी рддрд░рд╣ рдХे рдЕрд╢्рд▓ीрд▓, рднрдж्рджे, рдкोрд░्рдиोрдЧ्рд░ाрдлिрдХ (Pornographic) рдФрд░ рднाрд░рддीрдп рдХाрдиूрдиों рдХा рдЙрд▓्рд▓ंрдШрди рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े рдХंрдЯेंрдЯ рдХो рдмिрдиा рдХिрд╕ी рджेрд░ी рдХे рд╣рдЯाрдпा рдЬाрдП।
- рд╕рдордп рд╕ीрдоा: рд╕рд░рдХाрд░ рдиे рд╕्рдкрд╖्рдЯ рдХрд░ рджिрдпा рд╣ै рдХि "рд╕рдоीрдХ्рд╖ा рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं" рдЬैрд╕ा рдмрд╣ाрдиा рдЕрдм рдирд╣ीं рдЪрд▓ेрдЧा। рдХाрд░्рд░рд╡ाрдИ рддुрд░ंрдд рдФрд░ рдк्рд░рднाрд╡ी рд╣ोрдиी рдЪाрд╣िрдП।
'рд╕ेрдл рд╣ाрд░्рдмрд░' рдкрд░ рдЦрддрд░ा: рдвिрд▓ाрдИ рдмрд░рддी рддो рдвाрд▓ рдЫिрди рдЬाрдПрдЧी
рд╕рд░рдХाрд░ рдиे рд╕ोрд╢рд▓ рдоीрдбिрдпा рдХंрдкрдиिрдпों рдХो рд╕ूрдЪрдиा рдк्рд░ौрдж्рдпोрдЧिрдХी рдЕрдзिрдиिрдпрдо (IT Act) рдХी рдзाрд░ा 79 рдХी рдпाрдж рджिрд▓ाрдИ рд╣ै, рдЬो рдЙрди्рд╣ें рдХाрдиूрдиी рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा рдХрд╡рдЪ рдпा 'рд╕ेрдл рд╣ाрд░्рдмрд░' (Safe Harbor) рдк्рд░рджाрди рдХрд░рддी рд╣ै।
- рдХ्рдпा рд╣ै рдиिрдпрдо: рдзाрд░ा 79 рдХे рддрд╣рдд, рдЗंрдЯрд░рдоीрдбिрдпрд░ीрдЬ (рдмिрдЪौрд▓िрдП) рддीрд╕рд░े рдкрдХ्рд╖ (рдпूрдЬрд░्рд╕) рдж्рд╡ाрд░ा рдкोрд╕्рдЯ рдХिрдП рдЧрдП рдХंрдЯेंрдЯ рдХे рд▓िрдП рдЬिрдо्рдоेрджाрд░ рдирд╣ीं рд╣ोрддे, рдмрд╢рд░्рддे рд╡े 'рдЙрдЪिрдд рд╕ाрд╡рдзाрдиी' (Due Diligence) рдмрд░рддें।
- рдЪेрддाрд╡рдиी: рд╕рд░рдХाрд░ рдиे рд╕ाрдл рдХрд░ рджिрдпा рд╣ै рдХि рдЕрдЧрд░ рдк्рд▓ेрдЯрдлॉрд░्рдо्рд╕ рдиे рдЕрд╢्рд▓ीрд▓ рдХंрдЯेंрдЯ рд░ोрдХрдиे рдХी рдЕрдкрдиी рдЬिрдо्рдоेрджाрд░ी рдирд╣ीं рдиिрднाрдИ, рддो рдпрд╣ рдХाрдиूрдиी рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा рдЦрдд्рдо рдХрд░ рджी рдЬाрдПрдЧी। рдЗрд╕рдХा рдорддрд▓рдм рд╣ै рдХि рдк्рд▓ेрдЯрдлॉрд░्рдо рдХो рднी рдЕрдкрд░ाрдзी рдХी рддрд░рд╣ рд╣ी рдЬिрдо्рдоेрджाрд░ рдоाрдиा рдЬाрдПрдЧा рдФрд░ рдЙрди рдкрд░ рд╕ीрдзे рдоुрдХрджрдоे рдЪрд▓ेंрдЧे।
BNS рдФрд░ IT рдПрдХ्рдЯ рдХा рдбрдмрд▓ рдЕрдЯैрдХ
рд╕рд░рдХाрд░ рдиे рдХेрд╡рд▓ рдЪेрддाрд╡рдиी рдирд╣ीं рджी рд╣ै, рдмрд▓्рдХि рд╕рдЬा рдХा рдк्рд░ाрд╡рдзाрди рднी рдЧिрдиा рджिрдпा рд╣ै। рдПрдбрд╡ाрдЗрдЬрд░ी рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░, рдиिрдпрдоों рдХा рдЙрд▓्рд▓ंрдШрди рдХрд░рдиे рдкрд░ рдк्рд▓ेрдЯрдлॉрд░्рдо्рд╕, рдЙрдирдХे рдЕрдзिрдХाрд░िрдпों рдФрд░ рдЬрд░ूрд░рдд рдкрдб़рдиे рдкрд░ рдпूрдЬрд░्рд╕ рдХे рдЦिрд▓ाрдл рднी рдХाрд░्рд░рд╡ाрдИ рд╣ोрдЧी।
- рдЖрдИрдЯी рдПрдХ्рдЯ: рд╕ूрдЪрдиा рдк्рд░ौрдж्рдпोрдЧिрдХी рдЕрдзिрдиिрдпрдо рдХे рддрд╣рдд рднाрд░ी рдЬुрд░्рдоाрдиा рдФрд░ рдк्рд░рддिрдмंрдз।
- рднाрд░рддीрдп рди्рдпाрдп рд╕ंрд╣िрддा (BNS): рдирдП рдЖрдкрд░ाрдзिрдХ рдХाрдиूрдиों (BNS 2023) рдХे рддрд╣рдд рдЕрд╢्рд▓ीрд▓рддा рдлैрд▓ाрдиे рдФрд░ рд╕рдоाрдЬ рдоें рд╡ैрдордирд╕्рдп рдкैрджा рдХрд░рдиे рдХी рдзाрд░ाрдУं рдоें рдЖрдкрд░ाрдзिрдХ рдоाрдорд▓े рджрд░्рдЬ рдХिрдП рдЬा рд╕рдХрддे рд╣ैं, рдЬिрдирдоें рдЬेрд▓ рдХी рд╕рдЬा рдХा рднी рдк्рд░ाрд╡рдзाрди рд╣ै।
рдХंрдЯेंрдЯ рдоॉрдбрд░ेрд╢рди: "рдПрд▓्рдЧोрд░िрджрдо рд╕ुрдзाрд░े рдпा рдЗंрд╕ाрди рдмिрдаाрдПं"
MeitY рдиे рдХंрдкрдиिрдпों рд╕े рдХрд╣ा рд╣ै рдХि рд╡े рдЕрдкрдиे рдХंрдЯेंрдЯ рдоॉрдбрд░ेрд╢рди рд╕िрд╕्рдЯрдо (Content Moderation System) рдФрд░ рдЖंрддрд░िрдХ рдХंрдк्рд▓ाрдпंрд╕ рдл्рд░ेрдорд╡рд░्рдХ рдХी рддुрд░ंрдд рд╕рдоीрдХ्рд╖ा рдХрд░ें।
- рд╢िрдХाрдпрдд: рд╕рд░рдХाрд░ рдХा рдоाрдирдиा рд╣ै рдХि рдСрдЯोрдоेрдЯेрдб рдлिрд▓्рдЯрд░्рд╕ (AI) рдЕрдХ्рд╕рд░ рд╕्рдеाрдиीрдп рд╕ंрджрд░्рднों рдФрд░ рдЕрд╢्рд▓ीрд▓ рдХंрдЯेंрдЯ рдХो рдкрдХрдб़рдиे рдоें рд╡िрдлрд▓ рд╣ो рд░рд╣े рд╣ैं। рдХंрдкрдиिрдпों рдХो рдпрд╣ рд╕ुрдиिрд╢्рдЪिрдд рдХрд░рдиा рд╣ोрдЧा рдХि рдЙрдирдХे рд╕िрд╕्рдЯрдо рднाрд░рддीрдп рдХाрдиूрдиों рдФрд░ рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рдорд░्рдпाрджाрдУं рдХे рдЕрдиुрд░ूрдк рд╣ों।
- рдЖрджेрд╢ рдХा рдкाрд▓рди: рдХोрд░्рдЯ рдпा рд╕рд░рдХाрд░ी рдПрдЬेंрд╕ी рд╕े рдХंрдЯेंрдЯ рд╣рдЯाрдиे рдХा рдЖрджेрд╢ (Take-down Notice) рдоिрд▓рддे рд╣ी рддрдп рд╕рдордп рд╕ीрдоा (рдЕрдХ्рд╕рд░ 24 рд╕े 36 рдШंрдЯे) рдХे рднीрддрд░ рдХाрд░्рд░рд╡ाрдИ рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп рд╣ोрдЧी। рджेрд░ी рдХो рдЕрдм 'рддрдХрдиीрдХी рдЦाрдоी' рдирд╣ीं, рдмрд▓्рдХि 'рдЬाрдирдмूрдЭрдХрд░ рдХी рдЧрдИ рд▓ाрдкрд░рд╡ाрд╣ी' рдоाрдиा рдЬाрдПрдЧा।
рдХ्рдпों рдкрдб़ी рдЗрд╕ 'рд╕рд░्рдЬिрдХрд▓ рд╕्рдЯ्рд░ाрдЗрдХ' рдХी рдЬрд░ूрд░рдд?
рдпрд╣ рдПрдбрд╡ाрдЗрдЬрд░ी рдЕрдЪाрдирдХ рдирд╣ीं рдЖрдИ рд╣ै। рдЗрд╕рдХे рдкीрдЫे рд╢िрдХाрдпрддों рдХा рдПрдХ рд▓ंрдмा рдкुрд▓िंрджा рд╣ै।
- рдбीрдкрдлेрдХ рдФрд░ рдЕрд╢्рд▓ीрд▓рддा: рд╣ाрд▓ рдХे рджिрдиों рдоें рдбीрдкрдлेрдХ (Deepfake) рд╡ीрдбिрдпो рдФрд░ рд░ीрд▓ рдХे рдиाрдо рдкрд░ рдкрд░ोрд╕ी рдЬा рд░рд╣ी рдЕрд╢्рд▓ीрд▓рддा рдиे рдЖрдо рд▓ोрдЧों, рд╡िрд╢ेрд╖рдХрд░ рдорд╣िрд▓ाрдУं рдФрд░ рдмрдЪ्рдЪों рдХी рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा рдХो рдЦрддрд░े рдоें рдбाрд▓ рджिрдпा рдеा।
- рди्рдпाрдпाрд▓рдп рдХा рджрдмाрд╡: рдХрдИ рдЙрдЪ्рдЪ рди्рдпाрдпाрд▓рдпों рдФрд░ рд╕ुрдк्рд░ीрдо рдХोрд░्рдЯ рдиे рднी рд╕ोрд╢рд▓ рдоीрдбिрдпा рдкрд░ рдЕрдиिрдпंрдд्рд░िрдд рдХंрдЯेंрдЯ рдХो рд▓ेрдХрд░ рдЪिंрддा рдЬрддाрдИ рдеी рдФрд░ рд╕рд░рдХाрд░ рд╕े рд╕рдЦ्рдд рдХрджрдо рдЙрдаाрдиे рдХो рдХрд╣ा рдеा। рд╕ंрд╕рдж рдХे рд╢ीрддрдХाрд▓ीрди рд╕рдд्рд░ рдоें рднी рдЗрд╕ рдоुрдж्рджे рдкрд░ рддीрдЦी рдмрд╣рд╕ рд╣ुрдИ рдеी।
рд╣рдоाрд░ी рд░ाрдп
рдбिрдЬिрдЯрд▓ рдХ्рд░ांрддि рдиे рд╣рдоें рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рддि рдХी рдЖрдЬाрджी рджी рд╣ै, рд▓ेрдХिрди рдЖрдЬाрджी рдХा рдорддрд▓рдм рдЕрд░ाрдЬрдХрддा рдпा рдЕрд╢्рд▓ीрд▓рддा рдирд╣ीं рд╣ो рд╕рдХрддा। рдХेंрдж्рд░ рд╕рд░рдХाрд░ рдХी рдпрд╣ рдПрдбрд╡ाрдЗрдЬрд░ी рд╕рд╣ी рджिрд╢ा рдоें рдЙрдаाрдпा рдЧрдпा рдПрдХ рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп рдХрджрдо рд╣ै। рд╕ोрд╢рд▓ рдоीрдбिрдпा рдЕрдм рдХेрд╡рд▓ рдордиोрд░ंрдЬрди рдХा рд╕ाрдзрди рдирд╣ीं, рдмрд▓्рдХि рдЬрдирдордд рдмрдиाрдиे рд╡ाрд▓ा рд╣рдеिрдпाрд░ рд╣ै।
The Trending People рдХा рд╡िрд╢्рд▓ेрд╖рдг рд╣ै рдХि 'рдмिрдЧ рдЯेрдХ' рдХंрдкрдиिрдпों рдХी рдордирдоाрдиी рдкрд░ рд▓рдЧाрдо рдХрд╕рдиा рдЬрд░ूрд░ी рдеा। рд╡े рдЕрдХ्рд╕рд░ рдЕрдоेрд░िрдХी рдХाрдиूрдиों рдХी рджुрд╣ाрдИ рджेрдХрд░ рднाрд░рддीрдп рдХाрдиूрдиों рдХी рдЕрдирджेрдЦी рдХрд░рддे рд░рд╣े рд╣ैं। рдзाрд░ा 79 рдХे рддрд╣рдд рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा рдХрд╡рдЪ рд╣рдЯाрдиा рд╕рд░рдХाрд░ рдХा рд╕рдмрд╕े рдмрдб़ा рдм्рд░рд╣्рдоाрд╕्рдд्рд░ рд╣ै। рд╣ाрд▓ांрдХि, рд╕рд░рдХाрд░ рдХो рдпрд╣ рднी рд╕ुрдиिрд╢्рдЪिрдд рдХрд░рдиा рд╣ोрдЧा рдХि 'рдЕрд╢्рд▓ीрд▓рддा' рдХी рдкрд░िрднाрд╖ा рд╕्рдкрд╖्рдЯ рд╣ो рддाрдХि рдЗрд╕рдХा рджुрд░ुрдкрдпोрдЧ рдХрд▓ाрдд्рдордХ рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рддि рдпा рд╡ाрдЬिрдм рдЖрд▓ोрдЪрдиा рдХो рджрдмाрдиे рдХे рд▓िрдП рди рдХिрдпा рдЬाрдП। рд╕рдлाрдИ рдЬрд░ूрд░ी рд╣ै, рд▓ेрдХिрди рд╕ेंрд╕рд░рд╢िрдк рдФрд░ рд╡िрдиिрдпрдорди рдХे рдмीрдЪ рдХी рд▓рдХीрд░ рднी рд╕ाрдл рд╣ोрдиी рдЪाрд╣िрдП।
